21 February International Mother Language Day | ٢١ فروری ماں بولی جگت دیہاڑ

 جَگت ماں بولی دیہاڑ

٢١ فروری ، دنیا وچ جنے وی دِن آج تک منائے جاندے نیں  یا منائے جاندے رہیں گے۔ ایہناں سبھ وچوں ایہہ اِک ایسا دِن ہے جو سانوں اِک مقدس ہستی نال جوڑدا ہے یعنی "ماں" جیہڑی سانوں بولنا سکھاؤندی اے۔ زبان دے حوالے نال کوئی جِنی مرضی مہارت حاصل کر لوے پر اوہدی اسی ساری محنت دی بنیاد اوہدی ماں ہی ہے۔

زبان اپنے جذبات دے وکھالے دے نال نال پچھان دا ذریعہ ہے۔ جدوں اسیں کسی قوم دا ذکر کردے ہاں تے اوس دی زبان دی بنیاد تے ہی کردے  آں۔ قومیت دا وچار سبھ توں پہلاں زبان دی وجہ توں ہی ہے مثال:

پنجابی قوم                  پنجابی زبان دی وجہ توں، عرب قوم                 عربی زبان دی وجہ توں، چینی قوم                چینی زبان دی وجہ توں، جرمن قوم               جرمن زبان دی وجہ توں ۔۔۔۔۔

ایسے طرح دُنیا دیاں باقی قوماں اپنی زبان دی بنیاد توں ہی پچھانیاں جاندیاں نیں۔  ایہہ اِک ایسی صفت ہے جو انسان نُوں ہمیشہ اوس دی ماں نال جوڑی رکھدی اے۔ اسیں جدوں وی کسے توں اوس دی زبان بارے جاننا چاؤنہدے آں اسیں اوس توں سوال کردے آں:

"تہادی ماں بولی کیہ اے؟"

انسانی سوچ ہمیشہ اوس دی ماں بولی وِچ ہی پروان چڑھدی اے۔ ایہو وجہ ہے کہ نفسیات دے ماہر ہمیشہ ایس گل دے زور دیندے نیں کہ بچے نُوں مُڈھلی سِکھیا اوس دی ماں بولی وچ ملنی چاہیدی اے۔

یونیسکو (UNESCO) ولوں  "ماں بولی دیہاڑ" مناؤن دا مُڈھ سن 2000ءوِچ بَجھا۔ ایس دِن دی بنیاد بنگلہ دیش (پہلوں مشرقی پاکستان)  توں شروع ہون والی بنگالی زبان تحریک سی۔ جو کہ پاکستان بنن توں مگروں اردو نُوں قومی زبان دا درجہ دین دی وجہ بنی۔ اس تحریک نُوں زور زبردستی نال  مُکاؤن دی کوش کیتی گئی۔ پر بنگالی اپنی زبان تے پکےّ رہے۔ اوہناں دی گل وی ٹھیک سی۔ کیوں جے اوس ویلے مشرقی پاکستان کی وڈی آبادی اپنی ماں بولی "بنگالی" وچ ہی گل بات کردی سی۔  ڈھاکہ یونیورسٹی توں شروع ہون والی ایہہ تحریک سارے بنگلہ دیش وِچ پھیل گئی  تے اپنے ربّی حق لئی ڈٹ گئے۔

ایس تحریک نُوں یاد رکھدیاں ہویاں "زبان دے شہیداں دا دِن" مناؤن لئی بنگلہ دیش وِچ ایس دِن چھٹی ہوندی اے۔ ایسے تحریک دی بنیاد تے ایہہ دِن عالمی پدھر تے "جَگت ماں بولی دیہاڑ" دے طور تے منایا جاندا اے۔

عالمی تنظیماں "ماں بولی" نُوں ہمیشہ دوسریاں زباناں توں  ودھ حق دار جاندیاں نیں۔اج دُنیا وچ زباناں بولن والیاں دی گِنتی دے حساب نال "چینی زبان" پہلے نمبر تے آؤندی اے۔ ایہہ ہی اوہناں دی ترقی راز ہے کہ اوہناں نے اپنی ماں بولی وِچ تعلیم تے تعلیمی وسیلیاں نُوں رواج  دِتا۔ اسیں جِنے وی ترقی یافتہ مُلکاں نُوں ویکھدے آں اوہناں دی ترقی دا بنیادی راز ماں بولی وِچ سِکھیا ہی اے۔

 سال2000ء توں شروع ہون والے اس عالمی دیہاڑ کی ورہے وار ماں بولیاں دی ترقی لئی کیتے جان والے کماں دا اِک خاکہ ہیٹھ دِتا جا رہیا اے:

سال2000ء ایس سال توں ایس دِن نُوں ورہے وار مناؤن لئی پہلا اکٹھ ہویا

سال2002ء ورہے دا موضوع: بولیاں دی ونڈ جِس وِچ 3000 مُکن دے ڈر دے نیڑے اپڑیاں بولیاں  شامل نیں۔ ایس دا نعرہ "زبانان دی کہکشاں وِچ، ہر لفظ اِک تارہ"۔

سال2004ء  ورہے دا موضوع: بچَیاں دی تعلیم، یونیسکو دی چَھتر چھایا ہیٹھ "ساری دُنیا دے بچَیاں لئی مشقی کتاباں کی اِک نویکلی نمائش شامل ہے جس وِچ ایس گل دی وضاحت کیتی گئی جس کے نال کمرہ امتحان وِچ لِکھتی تعلیم دِیاں مہارتاں نُوں سِکھدے نیں تو اوہناں وِچ مہارت حاصل کردے نیں۔

سال 2005ء   ورہے دا موضوع: بریل Braille تے  اشاروں دی زبان

سال 2006ء ورہے دا موضوع:  "زباناں تے سائبر سپیس"

سال  2007ء  ورہے داموضوع: "بہوں بولی سِکھیا"

سال  2008ء زباناں دا جَگت ورہا

سال2010ء رہتلان دے ملاپ دا  جَگت ورہا

سال 2012ء ماں بولی وِچ ہدایتاں تے پُوری سِکھیا

سال 2013ء ورہے دا موضوع: "ماں بولی دی سِکھیا لئی کتاباں"

سال2014ء ورے دا موضوع: جَگت شہریت لئی ماں بولیاں "مُکھ نُکتہ سائنس"

سال2015ء ورہے دا موضوع: سِکھیا تے ایس دے راہیں رَلت: زباناں دی گِنتی

سال2016ء ورہے دا موضوع: معیاری تعلیم، زبان (زباناں) سِکھن دے نتیجے

سال2017ء ورہے دا موضوع: بہوُں بولی سِکھیا دے نال اگّے ودھنا

سال2018ء سادیاں زباناں، ساڈی اثاثے

سال2019ء  مقامی زباناں دا جَگت ورہا

سال2020ء ورہے دا موضوع: زباناں نویکلے پن دی حفاظت

سال2012ء ورہے دا موضوع: تعلیم تے رہتل وِچ رَلت لئی بہُوں بولیاں نُوں وادھاؤنا

سال2022ء ورہے دا موضوع: بہُوں بولیاں سِکھن لئی ٹیکنالوجی دی ورتوں، مقابلہ تے موقعے

سال2023ء ورہے دا موضوع: بہُوں بولی سِکھیا: سِکھیا نُوں بدلن دی لوڑ

 ہر انسان دا مُڈھلا حق ہے کہ اوس دی مُڈھلی سِکھیا اوس دی ماں بولی وِچ ہووے۔ جو کہ لوکائی دی بھلائی دا سبب بنے گی۔ اپنی ماں بولی توں وکھ دوسریاں زباناں سِکھنا انسان دی چاہ تے لوڑ کر کے ہے۔ پر ایس دا ایہہ مطلب نہیں کہ بوہتی بولی جال والی زبان نُوں دوسریاں زباناں تے حق حاصل اے۔

ایس لیکھ دے آخیر وِچ میں ہر اوس بندے اگے گزارش کراں گا جو کسے وہ طرح زبان نال جُریا ہویا اے۔ اوس نوں چاہیدا اے کہ اپنی ماں بولی دے ودھا لئی جتن کرے۔ اس دا مُڈھ اپنے گھر توں بنھے۔ اپنے بیوی بچَیاں نال اپنی ماں بولی وِچ گل کرے۔ اپنے بچَیاں نُوں اپنی ماں بولی وِچ  کتاباں پڑھن نُوں دوے۔ تاں جے ایہہ سلسلہ اگلی نسل تک پہنچ سکے۔ انٹرنیت دے راہیں اپنی ماں بولی نُوں ودھاوا دوے۔ ساڈے تک ساڈیاں ماں بولیاں ایسے طرح ہی پہنچیاں نیں کہ ساڈے وڈَیاں نیں سادے نال اپنی ماں بولی وِچ گل بات کیتی۔

ماں بولی وِچ گل کرنا شرم نہیں فخر دی گل ہے۔ ایہہ اوہ پہلا اثاثہ اے جو سانوں ساڈی ماں ولوں مِلدا اے۔ کیہ تُسیں نہیں چاہو گے پئی اپنے بزرگاں دِیاں گلا ں اپنی نسل تائیں اوس بولی وِچ پُچاؤ جِس بولی وِچ اوہناں نے تُہاڈے نال گل کیتی؟

 یونیسکو (UNESCO)  ویب سائٹ دا پہلا صفحہ "ماں بولی جَگت دیہاڑ"UNESCO - International Mother Language Day

اقوامِ متحدہ    (United Nations)ویب سائٹ پہلا صفحہ "ماں بولی جَگت دیہاڑ"United Nations - International Mother Language Day

یونیورسل ایسپیرانتو ایسوسی ایشن(UEAUniversal Esperanto Association -  Universala Esperanto-Asocio) جس دا مُکھ دفتر نیدر لیند دے شہر روٹرڈم وِچ ہے دے پراگ اشتہار جس وچ ماں بولیاں نُوں بھرویں تھاں دِتی گئی اے۔ ہیٹھاں ایس دا لِنک دِتا گیا ہے۔ تُسیں ایہہ اشتہار پڑھ سکدے او جیہڑا 47 زباناں وِچ اے۔Universla Esperanto Asocio - UEA