جنگالیا کِلّ، قسط 12 | کُجھ ربّ ورگیاں بیبیاں ۔ 1

 

کُجھ ربّ ورگیاں بیبیاں۔١

 جنم داتی

پہلی بی بی، میری جنم داتی۔ میری امڑی، بی بی پرجیت کور جی سی۔ جیہناں دا جنم 1912 دے لگ بھگ ہویا ہووےگا۔ اوہ اِک مہان فوجی صوبیدار نرین سنگھ دی سبھ نالوں چھوٹی دھی سی۔ آپدے پنج وڈّے بھراواں دی اِک چھوٹی بھین سی۔ ایہناں دی ماں تاں(میری نانی)بچپن وِچ ہی ایہناں نوں چھڈ ربّ نوں پیاری ہو گئی سی۔ سو پرجیت کور بچپنے توں ہی آپنے بھراواں دی اِک لاڈلی معصوم بھین، اِک ماں، اِک دھی وی سی۔۔

ماں نے جو بچپن وِچ ہی گھر دا اجیہا چولا آپنے گل پایا جو مردے دم تیک اوس دے گلوں کدے نہ لتھیا۔ جیون دی کرڑی گھالنا تے نِت دے تلخ تجربیاں نے اوس نوں بڑی ہی صِدقی، سوجھ وان تے انتھک انسان بنا دِتا سی۔ اؤکھے توں اؤکھے  ویلے وی ذرا نہ ڈولنا۔ سدا  داتے دے شُکرانے وِچ ہی وِچرنا۔ سبھ دا بھلا ہی لوچنا۔ سدا منُکھتا نوں ہی پہل دینی۔ شاید ایسے لئی اوہ سبھ دی ہی ہرمن پیاری سی۔ اوس دے پیکے تے سہُرے گھر والے، کیہ چھوٹے وڈّے، کیہ گھردے جاں باہرلے، سارے جی اج  تائیں اوس نوں اوسے طرح پیار نال یاد کردے نیں۔

ربّ ولّوں اگوں اوس دا ویاہ وی اِک فوجی نال ہو گیا۔ اگوں اوہ فوجی وی بڑا ساؤُ تے آپنے نام ورگا بڑا ہی ملُوک جیہا بندہ سی۔ ساڈا عام  جیہا خاندان سی۔ اگوں سُکھ نال اسیں پنج بھین بھرا ساں۔ دو وڈّے بھرا تے دو ہی وڈّیاں بھیناں، پنجواں میں سبھ نالوں چھوٹا ماں دی پیٹ گھروڑی دا بہُت لاڈلا، کُجھ من موجی، بہُتا نالائق بس تھوڑا جیہا فرمابردار سی۔ شاید ایس کرکے وی ماں میرا بہُتا تیہ کردی سی کہ میرے جمّن توں کُجھ دِن پہلاں ہی میرے پِتا جی برھما آسام دی جنگی قید وِچوں  رِہا  ہو کے آئے سن۔

ماں نے آپنی سوجھ بُوجھ تے سِرڑ نال اینیاں تنگیاں ترُشیاں، بھجّاں دؤڑاں سہہ کے سانوں سارے بھین بھراواں نوں اعلیٰ تعلیم تے سچیاں سُچیاں قدراں  بخشیاں۔ خاص کرکے کیویں آپنے توں وڈّیاں دا سدا آدر کرنا، بھاویں اوہ نوکر ہووے یا ہور پِنڈ دا سیری، سبھ نوں بھاجی، چاچا جی، تایا جی جاں باپُو جی کہہ کے آدر نال بُلاؤنا ہے۔ دُکھ وِچ ست پرائے دے وی کم آؤنا، شاید ماں دی سبھ نالوں وڈّی کمزوری سی۔ جے کدے کِسے دی سیوا کرنی تاں وی بے غرض، کدے بھُل کے وی آپنا احسان نہیں جتاؤنا۔ آپنے گھر دے سارے جِیاں نُوں اوہ اِک مالا دے دھاگے وانگ پروئی رکھدی سی۔ گھر دے کیہ اوہ تاں باہرلے جیاں، آنڈھ گُوآنڈھ تے شریکے بھائی چارے وِچ وی لوکاں دے تِڑکدے رِشتیاں نوں جوڑن لئی تنوں منوں پُوری آپنی واہ لا دیندی سی۔

ماں نُوں گُرودُوآرے وِچ بہُتا دان پُن کرن نالوں اپاہج  لوکاں دی مدد کرن والے ادایاں وِچ آپنی وِتّ توں باہر دان پُن کرکے روحانی سکون جیہا مِلدا سی۔ جے کدی کِسے گورو گھر جانا تاں پہلاں اوتھے اوس جوٹھے بھانڈیاں دی تے لنگر دی ہتھیں سیوا کرنی۔ کُجھ مایہ لنگر لئی دان دے کے تے فیر جاکے لنگر دا پرشادا چھکنا۔

کئی وار جوان شریف تے غریبڑے پڑھے لِکھے بے روزگار مُنڈیاں نوں کولوں پیسے دے کے کہنا، “بچیو! ہتھیں کِسے وی کوئی کم دا میہنا نہیں ہوندا۔ بس منگنا تے ٹھگی ٹھوری مارنی بندے لئی لعنت والا کم ہے۔” میری ماں وِچاری نے ساری زندگی مردے دم تک آپنے تے بیگانیاں نوں ہتھیں بنا کے لنگر کھوایا ۔۔۔ پر اوس وِچاری نوں کدے کِسے نونہہ، دِھی، پُت نے پکا کے اِک ڈنگ وی روٹی نہیں کھوائی ہونی۔

میں ماں دا سبھ نالوں نِکّا پُتّ سی۔ کُجھ کُجھ من موجی، تھوڑا شرارتی، بہُتا فقر سُبھاء دا سی۔ ماں نے سبھ نالوں ودّھ پیار مینوں ہی کیتا تے میں ہی سبھ نالوں ودّھ ماں نوں دُکھی کیتا سی۔ پر ماں دی ہتھیں سیوا وی میں ہی کردا سی، جیویں گھر دے چھوٹے وڈّے کمّاں وِچ ہتھ ونڈاؤنا۔ رات نوں تھکی ماں دِیاں نِکّے نِکّے ہتّھاں نال لتّاں گھُٹنیاں تے اکثر ماں دے نال ہی سوں جانا۔ کدے کدے ماں لاڈ وِچ کہندی، “ایہہ بِلاّ تاں میرا شرون پُتّ ہے۔ ویکھیو میں آپنا بُڈھیپا اِسے پُتّ کول ہی کٹّنا ہے، ہور کِسے کول نہیں۔ بھاویں ایہہ غریبڑا تے سِدّھرا بھولا ہی صحیح، پر درویش پُتّ ہے۔ ایہہ میری ہتھیں سیوا کردا ہے۔

اکثر جِس نوں بندہ سبھ نالوں زیادہ پیار کردا ہے، ربّ ولّوں سبھ نالوں ودّھ دُکھی وی اوس ولّوں ہی ہوندا ہے۔ ماں نوں پہلاں ہارٹ اٹیک وی میری وجہ توں  ہی ہویا۔ جدوں میں چنگی بھلی سرکاری نوکری چھڈکے آپنے فِلمی جنون کر کے  مونہہ سِر مُنوا کے آپنی شرون پُت والی بہِنگی کِتے وگاہ ماری تے آپ بمبئی ول تُر گیا۔

جدوں ماتا سارے ہِندوستان دے گوردواریاں دی یاترا کردی کردی آپنے جتھے نال بمبئی پہُنچی تاں میں بے بے دی خاص تاکید تے ماتا نوں دھرمِندر بھا جی دے بنگلے تے لے کے آپنی کار وِچ حالے پہُنچیا ہی سی دھرم بھا جی شوٹِنگ لئی آپنی کار وِچ بہہ کے باہر نِکلن ہی والے سی۔ آلے دوآلے وڈّے وڈّے پروڈِیوسراں، ایکٹراں دا جمگھٹا لگیا ہویا سی۔ اوہناں دی اِک دم میرے تے نظر پئی۔ مینوں کہندے ‘‘ماسی جی نوں لے آیاں ایں بِلّے۔’’ میں کہیا، ‘‘ہاں بھاجی، حالے میری کار وِچ ہی بیٹھے نیں۔’’ اِک دم دھرم بھا جی آپنی کار وِچوں اُترے تے میری کار دا آپ دروازہ کھول کے میری ماں دے پیراں نوں پُوری عزت تے شِدت نال ہتھ لائے۔ اگّوں ماتا نے اوس نوں آپنی ممتا دی بُکّل وِچ لے لیا۔ اِک میرے ورگے غریب نِمانے جیہے بندے دی ماں نوں اینا مان دینا اوہ وی اینے بندیاں دے ساہمنے، جد کہ اوس ویلے دھرمِندر جی دا گولڈن پیریڈ چل  رہیا  سی۔ میں باہر کھڑا ایناں جذباتی ہویا کہ میرے ہنجُو نہیں سن رُکدے۔ دھرم بھا جی نوں بے بے دے ایہہ گُڑھتی وِچ دِتے اجیہیاں قدراں نیں مینوں کیہ ساری دُنیا نُوں سدا  لئی آپنا مُرید بنا لیا ہے۔

ماں دے دُوجے ہارٹ اٹیک دی وجہ  وی میں ہی بنیا۔ جدوں کنیڈا وِچ میری دُرگت ہوئی، میں ککھوں ہولا ہو کے در در رُلیا، ہر پاسیوں میریاں ناکامیاں، بدنامیاں، میری آوارگی، بھٹکن، بے چینی تے میرے نامُراد فِلمی جنون نے میری روح جِسم،دِل و دِماغ سبھ نوں کنگال کرکے رکھ دِتا۔

سچ مُچ ماں دِیاں دُکھدیاں آندراں دی دُھوہ کلیجے نوں ہزاراں کوہاں تے پاؤندی ہے۔جدوں میں آپنی فِلم دی فائنل ایڈیِنگ کروا  رہیا  سی۔ اوس رات آپنے سٹاف دے اٹھ دَس بندیاں نوں رات دا کھانا کول بہہ کے کھوایا۔ پر قُدرتی میرے آپنے سنَگھ وِچ اِک بُرکی نہ لنگھی کیونکہ اوس ویلے میری پیاری امڑی (پنجاب وِچ) میرے وِیوگ وِچ دم توڑ چُکی سی۔

جد میں کِسے وی طرح راتو رات مردا ڈھیہندا بمبئی توں لُدھیانے (پنجاب) مسیں شام جیہے نوں پہُنچیا تاں میری امڑی دی ارتھی نوں سِویاں ول لیجاؤن دی چروکنی تِیاری ہو چُکی سی۔ بس مینوں آخری درشن کراؤن جاں موڈھا دین جاں آخری لانبُو لاؤن لئی، سارے جنے میری امڑی دے نالائق پُتّر نوں اُڈیک رہے سن۔

اوس ویلے کئی میرے آپناں دے نال نال کئی بیگانے وی گل لگ کے آپ روئے تے مینوں وی بھُبیں رُوآیا کہ “بابو جی، اج کلّیَاں تُہاڈی ماں ہی نہیں مری، ساڈی وی ماں مری ہے۔ پتہ نہیں اج کِنّے لوڑوند، لاچار غریباں نوں اوہ داتی ماں میرے نال نال یتیم کر گئی سی۔ اج اِک ممتا دا مسیحا مر گیا بابو جی۔ اِک روندے اجنبی مُنڈے نے کہیا۔

شاید، ربّ نے اوس نوں صِرف دوجیاں دی سیوا لئی ہی پیدا کیتا سی۔ اوہ آپنے معصوم بچپنے توں بُڈھاپے تیک شاید اوہ دوجیاں لئی ہی جیؤندی رہی۔ کدی آپنے لئی جیؤن دا اوس نوں ربّ نے کدے موقع ہی نہیں دِتا۔

کاش! کدے تاں میرا شرون پُت کہے گا، ماں میں ہُن بالکُل ویلھا ہاں ۔۔۔ ہُن میں صِرف تیرے لئی تیرے کول ہی رہنا اے۔ تیری ہی سیوا کرنی ہے ۔۔۔ پر وِچاری ایہناں بولاں دے احساس لئی ترسدی سکھنی مر گئی ۔۔۔۔۔ کاش ۔۔۔۔۔ میں

جاری ہے۔۔۔۔۔