جنگالیا کِلّ، قسط 15 | کُجھ ربّ ورگیاں بیبیاں ۔ 4

 

 کُجھ ربّ ورگیاں بیبیاں۔٤

رادھا بھابو

چوتھی بی بی، رادھا بھابی جی، جو سچ مُچّ ہی آپنے ناں دی ہُو بہُو ترجمان سی۔ پیار، محبت، اپینت، ایرکھا توں بے لوث سی۔ جو چھوٹے جیہے قد دی چلدی پِھردی کِسے مندِر دی مُورتی ہووے۔ اوس کول ہر آپنے بیگانے دا دُکھ ونڈاؤن دا ویلا سی پر اوس کول آپنے دُکھ سانجھے کرن والا کوئی آپنا نیڑے تیڑے نہیں سی۔ اوہ ہر اؤکڑ نوں ہس کے سہن دی شاید عادی ہو گئی سی۔ ہر ذلّت، نموشی نوں نظر انداذ کرنا اوس دی ادا بن چُکی سی۔ اوس دی برداشت اِک میہنا، کہ میسنی جِنّی چھوٹی اونی کھوٹی، نِری بمب دی گولی ہے۔ پتہ نہیں کیہ کیہ ناقدری بھرے لفظ چُپ چاپ آپنی جھولی وِچ پا لیندی سی۔ شاید اوس نے وی ڈولی دیدی وانگ آپنے ماں پِیو کولوں بہُت ہی اُچیاں تے سُچیاں قدراں وِرثے وِچ مِلیاں ہوون جو اوس نوں کدے ڈولن نہیں سن دیندے۔

اتفاق نال اوہ میری بُھوآ دی وڈّی نونہہ سی۔ میرے پھُپھّڑ جی دی تاں کئی دہاکے پہلاں موت ہو چُکی سی۔ ہُن میری بُھوآ سمیت سارا ہی ٹبّر پُورا بنبایا ہو چُکا سی۔ پُورے ہی کاروباری تے کورے جیہے۔ دِلی پیار، محبت، اپینت، منُکھتا اوہناں لئی ایہہ سارِیاں گلاّں یا فِلمی یا کتابی لگدیاں سن۔ سبھ نالوں پہلاں سبھ نے آپنا فائدہ، آپنا سُکھ دیکھنا۔ کِسے دے دِل نوں ٹھیس لگے گی، اوہناں دے کھُردرے وطیرے نال، یا کِسے دے نرم جذبات لہو لُہان ہون گے۔ جانوں اوہ سارے ہی بے لحاظے، بے کِرکے، بے مُروّت جیہے ہو گئے سن۔ جِتھے رادھا ورگی رحم تے پیار دی مُورت دی بھاویں کِنّی وی بے قدری ہووے، کِسے نوں کوئی لینا دینا نہیں سی۔ اجیہی مارو، بے رحم دھرتی وِچ رادھا ورگی نرم روح نے کی پنپنا سی سگوں اندرو اندریں مُرجھاؤنا ضرور سی۔

کدے کدے میں آپنی بُھوآ نوں مِلن بوریبلی (بمبئی)چلے جاندا۔ اسیں دوویں، میں تے رادھا بھابو اوہناں شہری بنبایا بندیاں دے وِچ گُوآچے گُوآچے اجنبی جیہے لگدے ساں۔ اوہناں ساریاں نے اکثر ہِندی یا مراٹھی وِچ ہمکی تُمکی جیہی بولدے رہنا۔ میرے نال کدے کدے بُھوآ جی نے گُلابی جہی ٹُٹّی پھُٹّی پنجابی بولنی۔ پر میں تے رادھا بھابی جی اکثر آپو وِچ ٹھیٹھ پنجابی ہی بولدے سی۔ کئی وار اوہناں چِڑکے سانوں پینڈو گوار وی کہہ دینا۔ کئی وار بھابو دے موٹے موٹے نیناں وِچ لالی دیکھ کے میں کہنا، “بھابو، اج پھیر رج کے روئی سی۔” “نہیں بِلّے

بھاپے (وِیر)، ایویں گنڈھے کٹدی دِیاں اکھاں بھر آئیاں سن۔ کدے کدے بھابو نے جدوں آپنے کالے گھٹ زمین نال گھِسردے لمّے لمّے والاں نوں سمیٹ کے ہِک لمبی جہی موٹی گُت کر لینی تاں میں بھابو نوں رتا ہساؤن لئی کہنا، "بھابی، تیری گُت ورگا سپ لے کے سپیرا آیا۔" کدے میں لاڈ نال پُچھنا،"بھابو، کرشن وِیرا تاں ایہہ تیرے موٹے موٹے نیناں دی مستی تے کالے گھٹ والاں وِچ گواچ ہی جاندا ہونا اے۔" اگوں بھابو نے اِک ڈونگھا سرد ہوکا بھر کے نال ہی ہنجُو کیردیاں کہیا،"بِلّے بھاپے، اینی تقدیر تیری بھابو دی کِتھے؟" فیر مینوں اِک دم اوس وِچوں آپنی ڈولی دیدی دِسّن لگ پئی۔ میرا دِل تاں کردا کہ میں آپنی ایس پردیسن بھین نوں آپنی ممتا دی نِگھّی بُکّل وِچ لے کے چُپ کراواں پر ہمیشہ ہی میرا احساس اوس دے پالک پیراں تے ہتھ رکھ کے، آپنی عقیدت دے پُھل چڑھا چھڈدا تے اندروں اندری ہی اوس وِچاری لئی ربّ اگّے دُعا کردا تے آپنے چھلکے اتھّرواں نوں پلکاں وِچ ہی لکو لیندا۔

ہولی ہولی وقت نال بھابو سمجھوتے کردی رہی۔فیر ربّ نے اوس نوں دو سوہنیاں سوہنیاں پُتّریاں دی دات دے دِتی۔ میری بُھوآ تے بھابو دِیاں دوویں وڈّیاں نناناں نے گلاّں گلاّں وِچ دِھیاں لئی وی ایسے وِچاری دا قصور کڈھی جانا، جانوں اوس دی ایس کسوتی جیہی گھر گرہِستی نے اوس دا ہور وی جیؤنا دوبھر کر دینا۔ جیویں کِسے کُبّے دے ماری لت نے اوس دا کُب کڈھ دِتا ہووے۔ ایسے طرح بُھوآ دے گھردیاں نے رل کے رادھا بھابو نوں الگ کر دِتا۔ اُلٹا بھابو دی جان سوکھی ہو گئی۔ بھابو نے اؤکھے ویلے آپنا صِدق نہیں ہاریا۔ پُورے ہٹھ تے شِدت نال ڈٹی رہی۔ کدے ایم۔اے دی ڈِگری اوس پہلاں ہی پاس کیتی ہوئی سی۔ ایس لئی چھیتی ہی آپنی لگن تے محنت صدقہ سکول وِچ اُستانی توں پرنسپل بن گئی۔ کرشن نوں وی بینک کلرک توں بینک منیجر دی پرموشن مِل گئی۔ کل تائیں جِس نوں سارے کھوٹا سِکہ کہندے سن، ہُن اوہ سارے اوس نوں سونے دا سِکّہ کہندے نہیں سن تھکدے، اوہ وی بالکل لکشمی ماں دی مُورت والا سِکّہ۔۔۔۔۔ پر کیہ کرشن ویرے دی گرم مِزاجی پل وِچ تولا تے ماسہ والی گل سی۔ اُتّوں بُھوآ دی خواہ مخواہ  دی دخل اندازی، اوہناں دی چنگی بھلی چلدی گرہستی دی گڈّی نوں پٹریؤں لاہ دینا۔ توں تڑک، میں میں گالی گلوچ ہون لگ پیندی۔ کدے کدے مینوں ایویں وِچ لپیٹ لینا۔ میرے نال وی مندا ورتارا کرنا۔ جے میں دُکھی ہو کے جان لگنا تاں بھابو نے ترلا جیہا کرنا، “بِلّے بھاپے، جِتھے آپنی بھین دا اینا چِر ساتھ نِبھایا اے، تھوڑا جیہا ہور سہہ لے۔ میرے  کرکے نہ صحیح، دیکھ ایہہ نِکّیاں نِکّیاں بچّیاں تیرا کِنّا موہ کردیاں نیں۔ جد وی ساڈی مہا بھارت چھِڑدی ہے تاں ایہہ وِچاریاں سہم کے آپنے چاچے دے گل لگ جاندیاں نیں۔

میں وی کئی واری آپنی فِلمی جدو جہد نال جُوجھدیاں جد بہُت نااُمید ہو کے ٹُٹ جیہا جاندا سی تاں ہمیشہ ہی اوس ممتا دی دیوی نے جیویں کِسے مندِر وِچوں نِکل کے، اِک نِکّی جیہی ماں بن کے، مینوں آپنی ممتا دا نِگھّ دینا۔ آپنے پلّو نال میرے کوسے ہنجُو پُونجھ کے دلاسہ دینا۔ کُجھ وی ہو جاوے، مینوں اوس  نے کدے بھُکھا نہیں سی سون دِتا۔ نہ ہی کدے میلے کپڑے دھون دِتے۔ ہمیشہ میری ہتھیں سیوا کیتی۔

جد میں آپنی عنبریں فِلم دا گوروگانؤں فلمستان وِچ مہورت کیتا تاں میری فِلم دے مہورت شوٹ لئی اُچیچے طور (دھرمِندر بھا جی دی ماتا)بے بے جی آپ چل کے آئے۔ اوس  دِن دُوسری میری خصوصی مہمان رادھا بھابو سی جِس نے آپنے مُبارک ہتھاں نال ناریل توڑن دی رسم نِبھائی۔ اوس  دِن میں دو ربّ ورگیاں بِیبیاں دا اِکٹھا آشیرواد لے کے آپنی پلیٹھی دی پنجابی فِلم دا آغاز کیتا۔ جدوں رادھا بھابو نوں جیویں برساں توں گواچی کِسے وِچھڑی دِھی وانگوں، اوس  نوں آپنی نِگھّی بُکّل وِچ لے کے رج پیار کیتا۔ رادھا بھابو بے بے جی نوں مِل کے دھن تے پُرسکون ہو گئے سن۔ پر میرے ایس فِلمی جنون نے میتھوں میری ماں سدا  لئی کھوہ لئی۔ کدے آپنے شوق دا اینا مُل تارنا پوے گا۔ میں بالکُل اندر باہروں ٹُٹ کے مُڑ کینیڈا دی دھرتی تے آ گیا۔

بدقسمتی نال بھر جوانی وِچ ہی میری ماں ورگی بھابو بیوہ ہو گئی پر اوس  کرشن دی ساری شکتی نوں آپنے اعتماد تے صِدق وِچ سمو لیا۔ جد تقریباً وِیہہ سال بعد میں بمبئی پرتیا۔ ہُن بمبئی شہر وِچ اینا بھیڑبھڑکّا، شورشرابا، سبھ کُجھ بدلیا بدلیا ہویا سی۔ میری بھابو وی بہُت بدلی بدلی جیہی لگدی سی۔ موٹے موٹے نیناں اُتے موٹا جیہا کالا نظر دا چشمہ چڑھیا ہویا سی۔ ہُن کالے شاہ والا والے بنگالی سپیرے دے سپ دا نوڑکے وڈّا سارا چاندی رنگا سِر تے جوڑا کیتا ہویا سی۔ پر چہرے تے نور اگّے نالوں وی ودّھ سی۔ مینوں اچانک دیکھ کے اِک دم حیران جیہے ہو گئے۔ میں بھابو دے ہمیشہ وانگ پیریں ہتھ لایا۔ اوہناں آپنے وڈّیپن دا آشیرواد وی دِتا۔ اسیں دوویں اِک دُوجے دے گلے لگ کے رجّ کے روئے۔ فیر بھابو مینوں کِنی دیر تائیں نِہاردی رہی تے کہن لگّی، "بِلّے بھاپے، ایہہ کی حال بنا لیا اے ۔۔ چِٹّی پگڑی، چِٹّی دودّھ ورگی داڑھی، اِک دم بابا جی لگدے ہو۔ ہاں بابا جی، اگے توں تُسیں میرے پیریں ہتھ لا کے مینوں پاپاں دی بھاگی نہیں بناؤنا، سگوں اگے توں میں بابا جی دے پیریں ہتھ لایا کرُوں گی۔" اسیں دوویں ہس پئے۔

سو! اج کل بھابو جی، زندگی کیویں بیت رہی ہے؟اگوں بھابو نے بڑی ہی سکون نال کہیا، بِلّے بھاپے، جوانی تیری بُھوآ دے ٹبّر نال سمجھوتیاں وِچ بیت گئی۔ باقی دی تیرے ویرے کرشن پِچھوں بچّیاں نوں پروان چڑاؤن وِچ چلی گئی۔۔۔ بچّیاں دے اگوں بچّیاں ہو گئیاں نیں۔ گھر گرہستی ولّوں ربّ دا ُشکر ہے۔ ہُن بچی کھُچی زندگی غریب، لوڑوند، لاچار، مظلوماں دی سیوا وِچ گُزار رہی ہاں۔ بِلّے بھاپے، بڑا ہی سکون مِلدا ہے جدوں آپنے نالوں دوجیاں دا دُکھ وڈّا لگّن لگ پئے۔” بھابو نے سچ مُچّ ہی آپنے ودھیا گھر نوں اِک آشرم بنا لیا سی۔ کدے سویرے سویرے بھابو غریب، یتیم بچّے بچّیاں دی پڑھائی دی کلاساں لے رہی ہے۔ اوہ حالے گئے تاں لوڑوند عورتاں بچّیاں لئی گھروں راشن دے کے کھانا بناوُن دِیاں کلاساں لے رہی ہے۔ شاماں ڈھلیاں تاں کُجھ ادّھ کھڑ، بزُرگ عورت، مرد آؤنے شروع ہو گئے۔ پہلاں اوہناں لئی رل مِل کے چاہ ناشتہ تیار کیتا، فیر سبھ نے مِلکے پربھُو دے گُن گان کیتے تے فیر رل کے آرتی دی رسم ادا کیتی۔ انت وِچ سارے بِردھ طوطیاں نوں پڑھائی دا پاٹھ پڑھایا گیا۔ پتہ نہیں ہور کیہ کیہ لوک سیواواں وِچ نِکّی جہی ربّی مُورتی رُجھّی رہندی۔ کدوں تھک ٹُٹ کے سوندی تے فیر سویرے اوہی تانتا شروع ہو جاندا۔

میری ربّ ورگی بھابو دی ہُن منُکھی سیوا ہی عبادت بن گئی سی ۔۔۔ ۔۔

جاری ہے۔۔۔۔۔