جنگالیا کِلّ، قسط 21 | اِک بد دُعا۔5

 

اِک بد دُعا۔٥

 اج فیر حالات دا بھنیا، وقت دا ماریا تے قِسمت دا ماریا، سبھ کُجھ فیر توں ادُھورا ادُھورا چھڈ کے، کِسے ادھورے جیہے سفر لئی تُر پیا ہوواں۔ سدا  وانگ اج فیر بلدیو وِیرے دی پناہ وِچ  کنیڈا پہُنچیا۔ بلدیو وِیرے نے آپنی دریا دِلی فطرت مطابق پہلاں مینوں حوصلہ دِتا۔ فیر مینوں مُڈھ توں آپدے پیراں تے کھڑے ہون لئی  اوس نے ہر طرح دا آسرا دِتا۔ جانوں ہُن ہتھاں نال دِتیاں گنڈھاں نوں دندا نال کھولنیاں پے رہیا ہووے۔ پہلاں اوہناں  دی نٹھ بھج نال مینوں لائف اِنشورینس ایجنٹ دا لائسینس مِلیا، فیر کُجھ عرصے بعد میں ٹورانٹو ٹیکسی دا وی لائسنس حاصِل کر لیا۔ کدے کدے ویک اینڈ تے میں سکِیورِٹی گارڈ دا وی کم کر لیندا۔  جیویں  کہندے نیں سیانے کہ بجاجی دے گھاٹے کدی چھولے ویچ کے  پُورے نہیں  ہوندے ، بتھیرے ترلے مارے پر کھوتی اُویں دی اُویں مُڑ بوڑھ تھلے ہی رہی۔

اخیر سارے بھین بھراواں نے رل کے  اِک ہور ہبھلا ماریا۔ مینوں پھِر توں سیٹ کرن لئی اِک بہُت وڈا بِزنس کنیڈین جنرل سٹور  نال گیس سٹیشن  کار واش اتے نال ہی چار وڈے بیڈروم والا اِک گھر وی لے دِتا۔ تقریباً اٹھ لکھ ڈالر دی ملکیت دا سٹور، 6 ،7  ورکر دو شِفٹاں وِچ  کم کردے سن۔ بڑی ہی ذمہ واری والا کم سی۔ دراصل ایہہ اِک وڈے خاندان والیاں لئی ودھیا بِزنس سی۔ اِک تاں میں کلا کارا ایس  نوں چلاؤن والا، دُوجا  ایس دا  کوئی تجربہ وی نہیں سی۔ سٹور دِیاں% 90 چیزاں دے تاں مینوں ناں وی نہیں سن آؤندے۔ اِک ساریاں نالوں ماڑی گل میری شاعرانہ تے لحاظی  جیہی  طبیعت۔ جس کِسے نوں وی آپنا خاص بندہ سمجھ کے  کم تے رکھیا  اوس نے ہی اندروں اندریں مینوں موٹی کُنڈی لائی۔ ستے دِن روز 18، 20 گھنٹے کم کرنا۔ نال نال کلے بزُرگ باپ   لئی روٹی ٹُک دا وی آپ نوں ہی اِنتظام کرنا پیندا۔ کئی وار رُجھیویاں کارن  پِتا  جی نوں بھُکھیاں ہی سونا پیندا۔

جد نوں تھوڑا بہُت کم دی جُگت آؤن لگی تاں ماڑی قِسمت نال پُورا کنیڈا ریسیشن دی لپیٹ وِچ  آ گیا۔ فیر سبھ نالوں وڈی قیامت دی نھیری، ساڈے سبھ تے اودوں چلی جدوں میرا وڈا وِیرا، میرا یار، میرا مسیحا، میرا سبھ کُجھ ہی، میرا بلدیو وِیرا اچانک بیمار پے گیا۔ بس دو مہینیاں دی بیماری وِچ  ہی لمّا اُچا کڑی ورگا شیر جُوآن صِرف 54 سال دی عمر وِچ  ہی سدا  لئی سُوآہ دی ڈھیری ہو گیا۔ جانوں میری سجی بانہہ ہی نہیں سگوں میرا تاں ادھ وِچوں  جیویں  لک ہی ٹُٹ گیا ہووے۔ میں اوس توں بغیر آپنے آپ نوں سدا  ہی ادھورا تے اپاہج جیہا سمجھدا سی۔ ہُن ایہہ سٹور  جیویں  کوئی مریا سپ میرے گل پے گیا ہووے۔ ایدھروں پِتا  جی وی جوان پُت دی موت نال بھاویں بالکُل ٹُٹ گئے سن پر ظاہر نہیں سن کردے۔ بڑی ہی ضبط توں ہمیشہ کم لیندے۔ سگوں ہمیشہ مینوں حوصلہ  دیندے  کہ

 "میرے بچے، ہُن رب دا بھانا من کے صبر کر لے۔ جے اوہ دِن نہیں رہے تاں ایہہ وی واہیگورو دی مہر صدقہ کِسے نہ کِسے طرح گُزر ہی  جان گے۔ میرے بچڑے، ہُن پُوری طرح گورو دے لڑ لگ جا۔ اوس نُوں  آپنا من تے روح  پُوری طرح  پیش کر دے۔ فیر سبھ کُجھ اوس دے آسرے چھڈ دے۔ بس اوس دے شُکرانے وِچ  جیؤنا سِکھ لے۔ دیکھیں تیریاں سارِیاں مُشکِلاں آپنے آپ آسان ہو جان گِیاں۔ دیکھ، میں پچھلے پنجاہ سالاں توں بس ایہہ ہی اوس داتے اگے ارداس جوڑی کردا آیا ہاں کہ داتا جد تائیں میں جیؤندا ہاں بس میتھوں آپنا نام تے سِمرن نہ کھوہیں۔ اینی سیوا میتھوں ضرور لئی جائیں۔" 

پہلاں پہل آپ تھوڑا اُدم کرکے داتے دے سِمرن لئی ویلا کڈھنا پیندا ہے۔ فیر کُجھ کُجھ عادت  جیہی  بن جاندی ہے تے انت نوں اِک دِن آپے اوس دی ہر ویلے دی یاد اِک عمل جیہا بن جاندی ہے۔

سو اِک دِن آپنے پُوجیا پِتا  جی نوں ہی آپنا گورو دھار کے میں آپنے گھر وِچ  ہی رکھے گورو گرنتھ صاحب دی خدمت وِچ  بیٹھ گیا تے فیر آپدے کیس، داڑھی وی میں رکھ  لئے  تے پگ وی بنھنی شروع کر دِتی۔ ایہہ میری پہلی چھوٹی  جیہی  عقیدت آپنی وِچھڑی ماتا دی روح لئی سی۔ جدوں میں آپنے پاٹھ کرن وِچ  لِین  ہوندا  تاں باپ  جی نوں بڑی ہی تسکین مِلدی۔ پر کدے کدے ہُن وی ماتا دا بھُل بھُلیکھے  اچن چیت  دِتی ہوئی بددُعا یاد آ جاندی اے  جا میریا کملیا پُترا،  مُونہہ  سِر مُنوا کے، چنگی بھلی نوکری نوں لت ماری اے تے آپنے گورو توں بے مُکھ ہویا ایں، جا رُلیں گا۔ بد دُعا تاں بد دُعا ہوندی اے، کدوں ٹلدی اے۔

 بس تھوڑے ہی دِناں بعد مینوں کورٹ دے ثمن آ گئے۔ ساوی نے میرے تے اِک ہور نواں مقدمہ ٹھوک دِتا کہ ہُن ایس دے سٹور دے مُنافعے وِچوں ادھ میرے بیٹے نوں دِتا جاوے۔ کیونکہ ایس  نے اجے تائیں چائیلڈ سپورٹ دی میرے مُنڈے نوں کدے اِک پینی وی نہیں دِتی۔ پچھلے چوداں پندراں سالاں دے خرچے اتے سُود پا کے کئی ہزاراں ڈالراں دا خرچہ میرے سِر پا دِتا۔ اوس ساڈی ساری جائیداد تے وی پُورا آپنا لین پواؤن دی کوشش وی کیتی، اوہ تاں چنگا ہویا سارا بِزنس وڈے بھاجی دے ناں تے سی۔

ہُن بیٹھیاں بِٹھایاں اِک ہور نویں مصیبت ساڈے سِر تے آ پئی۔ ہُن میرا اِک پیر ٹورانٹو (دو سو کِلومیٹر دی دُوری) تے اِک پیر پِچھے آپنے سٹور تے رہندا۔ کدے آپنے وکیل کول، کدے آپنے اکاؤنٹنٹ کول جاندا، کدے آہ پیپرز لیاؤ، کدے آہ پُرانیاں سٹیٹ مینٹس کڈھواکے لیاؤ، کدے پُرانیاں رسیداں تے کیش ہوئے (جیہڑے کدے سونوں بیٹے نوں دِتے سن) چیکاں دِیاں فوٹو کاپیاں بینک وِچوں کڈھوا کے پرُوف دیو۔ ایس  ساری دوڑ بھج وِچ  نِکھسماں سٹور ہور وی گھاٹے تے جان لگ پیا۔ پِتا  جی وِچارے الگ انجانے مُلک دے پرائے لوکاں وِچ  گھِر کے رہ گئے۔ مُفت دی پریشانی جھلنی پیندی۔ کوئی کھان پین، سون دی وی سُدھ نہ رہی۔ اُتوں کھجل خراب  ہوندے  پُت دی پریشانی وی نہ جھلی جاندی۔ اوہناں  دے تاں ہر ویلے ربّ اگے ارداس وِچ  دوویں ہتھ جُڑے ہی رہندے کہ "ہے داتیا، ساڈے تے مہر کریں۔"

جدوں کہندے نیں مصیبتاں آؤندیاں نیں تاں اِکلیاں نہیں آؤندیاں۔ سارے دا سارا ٹبر (مصیبتاں دا) اگڑ پِچھڑ ہی تُریا آؤندا ہے۔ اِدھروں پنجاب وِچ  الگ پریتما دے وِرلاپ بھِجے خط، کدے اُچی اُچی روندے کدے ادھی رات نوں فون کہ "بِلے، میرے تے مصیبتاں دا پہاڑ ٹُٹ پیا ہے۔ میرا بچہ یتیم ہو گیا اے۔ میرے پتی دا دِن دِہاڑے قتل ہو گیا اے۔ ایس  ویلے مینوں تیری مدد تے سہارے دی سخت ضرورت ہے۔ اِک سچے دوست دا بُرے وقت وِچ  کم آؤنا اِک اِخلاقی فرض وی ہے تے میرا تاں تیرے تے ہر طرح نال حق وی بندا ہے۔س اِک تاں آنے بہانے ماں پُت دِیاں وگاراں نہیں سن مُکدیاں، دُوجا پریتما اینا جذباتی کرکے جانوں بلیک میل کردی سی کہ میرا من وی اکثر دُچِتی وِچ  بھٹکدا رہندا۔ کدے کدے پُورا اُچاٹ ہو جاندا۔ اِک پاسے روز روز ساوی دے قضئیے جھگڑیاں نے، دُوجے پاسے پریتما دا نِت نواں وِرلاپ۔ اُتوں کاروبار دے اُلجھے جھمیلے، جانوں میں تاں پُوری طرح  تھک تے اَک گیا ہوواں۔ ہار کے آپنی بے بسی دے مارے نے آپنے بھاجی اگے ہتھ کھڑے کر دِتے۔ اخیر بھاجی نے وی تنگ آ ک بہُت گھاٹے وِچ  ہی سٹور ویچ دِتا۔

 اگوں  جیہناں  نوں سٹور ویِچیا اوہ رج کے کمینے تے پُورے گھاگ نِکلے۔ پہلاں اوہناں  دِیاں ساڈے بقایا پیسیاں دِیاں قسطاں ٹُٹنیاں شروع ہوئیاں۔ ہولی ہولی بالکُل ہی بند ہو گئیاں۔ فیر اُلٹا اوہناں  ساڈے تےفراڈ دا کیس ٹھوک دِتا کہ ایہناں نے سانوں گھاٹے والا سٹور ویچ دِتا ہے۔ اسیں ایس  سٹور دی موٹی آمدن دی آس تے آپنیاں پکیاں نوکریاں چھڈ دِتیاں ہن۔اسیں اوتھوں ساری زندگی مِلین ڈالر کماؤنے سی۔۔۔ ہور کئی چارج ساڈے تے تھوپ دِتے۔ ساڈے وکیل نے اوہناں  نوں سمجھایا کہ "اج تائیں کدے کوئی کِسے دھندے دی سدا  لئی پکی سیل دی گارنٹی کر سکدا ہے؟ کدے وی نہیں! نالے تُسیں پہلاں دس دِن سٹور وِچ  آپ نال بہہ کے ساری سیل چیک کیتی ہے۔ جے تُسیں سٹور وِچ  نواں سٹاک نہیں پاؤگے نہ ہی گاہکاں نوں ویلے سِر سروِس دِیوگے، سٹور آپنے آپ تاں کدی چل ہی نہیں سکدا۔ تُسیں تاں ایویں ہی مُفت دی ملائی بھالدے ہو۔"  جیہناں  دے من حرامی تے اُتوں حجتی دے ڈھیر ہون فیر اوہناں  دا تاں ربّ ہی راکھا۔ اوہ شرافت نال کدوں مندے نیں۔

میرے سبھ نالوں وڈے بھاجی بلونت سِکند جی پیشے وجوں ٹیچر سن۔ تِن ماسٹر ڈِگریاں دے نال ایم. ایڈ. وی کیتی ہوئی سی۔ کلاسیکل موسیقی دے سودائی سن۔ میڈولین اتے وائلن سازاں تے اوہناں  دی بہُت مُہارت سی۔ وڈے بھاجی ات دے شریف اتے ساؤُ کومل جیہے بندے سن۔ ہارٹ دے پکے مریض سن۔ پر فیر وی آپدے ہتھ نال تعلیم دین  دا  نیک کرم کری جاندے سن۔ اوہناں  دا آؤٹ آف دا وے جا کے میری مدد کرن دی کوشش کیتی سی پر میں بیٹھیاں بِٹھایاں اوہناں  لئی اِک نویں مصیبت کھڑی کر دِتی۔ جانوں ہُن ساڈے گل مریا سپ پے گیا سی۔ کدی میری وڈی بھابی آنے بہانے میرا سیاپا کردی۔ وِچاری بھاجی نوں وی جلیاں کٹیاں سُننیاں پیندیاں۔ دُوجے پاسے ساوی نے میرا جینا حرام کیتا ہویا سی، تیجا پریتما الگ آپنے دُکھڑیاں دا راگ الاپدی رہندی۔ ہر دُوجے تیجے دِن اوس دے خط آؤندے رہندے۔ وِچ  وِچ کولیکٹ کال اِنڈیا توں مار کے "بس بِلے، توں کیہڑی گھڑی سبھ کُجھ ویچ کے  آ جا۔ میں بہُت دُکھی ہاں۔" پتہ نہیں کیوں سبھ نوں آپنا ہی دُکھ وڈا جاپدا ہے، دُوجے تاں سولی چڑے وی سُکھی لگدے نیں۔ خیر میری ایہہ روز دی چِچوتان نے مینوں بُری طرح  بوندلا دِتا۔

 ہُن وِچارے پِتا  جی وی ہور گہری چِنتا وِچ  ڈُب گئے سن کہ  کِیہ بنُوں میرے بچیاں دا۔  اخیر اِک دِن اَکّ کے وڈے بھاجی نے کہیا کہ "بِلے شاہ، حال دی گھڑی تاں توں باپ  جی نوں لے کے اِنڈیا چلا جا۔ ایہہ جائیداداں دے کیس تاں سالاں بدھی ہی چلدے رہندے نیں۔ مینوں پتہ ہے توں وی ایس  ویلے دماغی تے جسمانی طور تے پُوری طرح  تھک چُکا ہے تے باپ  جی وی بہُت اُداس تے پریشان رہندے نیں۔ شاید  ایسے  لئی تُہانوں دوناں نُوں تھوڑا بہُت چینج دی لوڑ ہے۔ مینوں جد وی تیری لوڑ پئی تاں میں تینوں آپے بُلا لواں گا۔ ہُن توں اِنڈیا جا کے پُوری طرح  آپ ریلیکس کریں تے رج کے پِتا  جی دی سیوا کریں۔  ایتھے  میں آپے اؤکھا سوکھا سب سانبھ لواں گا۔"جانوں میں وی تاں بہانہ ہی بھالدا سی کہ کیہڑی گھڑی جا کے آپنی پریتما دے دُکھ ونڈاواں۔میں وی کیوں وہم پالی بیٹھا سی کہ پریتما نوں رون لئی صِرف میرے ہی موڈھے دی لوڑ ہے۔

ہم اکثر موت کی راہ دیکھا کیے

کِسی ہسپتال کی چادر میں لِپٹے پڑے

  جیویں  میرا احساس تھکیا تھکیا نااُمیدی دی کِسے ڈونگھی کھائی وِچ  ملوملی دھس رہیا ہووے۔ مینوں کوئی بچاؤن والا نہ ہووے۔ اج کوئی وی میری سوچ دا ہانی نہ ہووے۔  جیویں  میں زمین آسمان دِیاں گردِشاں وِچ  کلم کلا بھٹک رہیا ہوواں۔ اِک ہور نموشی میرے ذہن دا بوہا کھڑکاؤن لگ پئی۔

کیویں میں اِک یتیم بچی میتی دے پروان چڑاؤن لئی اوس دی ماں دے ظُلم سہِندا رہیا۔ جد وی کِتے میری انکھ ایس ذلت توں باغی ہون لگدی تاں ایہہ معصوم بچی روندی روندی میریاں لتاں نوں چِنبڑ جاندی کہ "ڈیڈی، مینوں چھڈ کے نہ جائیں "  میرے پیر اوتھے ہی جکڑے جاندے تے میں اکثر ایس  دھی دا ودھیرے ہی تہہ کردا۔ اوس دی ہر ضِد پُگاؤن دی کوشش وی کردا۔ کدے کدے تاں میرا سکا بیٹا مینوں ہرکھ نال مِہنا وی مار دیندا کہ "ڈیڈ، مینوں تاں لگدا کہ  جیویں  میتی ہی تُہاڈی سکی دھی ہووے تے میں تُہاڈا سٹیپ سن ہوواں۔" اوسے الھڑ دھی جدوں میں اوس دی آپنی ماں دے بدچلن نقش قدم تے چلنوں روکیا تاں اوسے میری لاڈلی دھی نے مینوں کہیا سی، "شٹ اپ، یو آر ناٹ مائی ریل ڈیڈ"  جیویں  کِسے میرے پوِتر احساس دی گل تے کرڑی چپیڑ ماری ہووے۔ اوہ وی ساوی دے ساہمنے۔ اگوں ساوی نے اِک شبد وی میرے حق وِچ  نہ بولیا۔  جیویں  کِسے دی بے عزتی  کرنا دھی نے ماں کولوں وِرثے وِچ  لیا ہووے۔ اج میں آپنے پُت دا دوشی بالکل ہی ہینا جیہا ہو کے رہ گیا،۔۔۔۔ کاش!

 ایسے  طرح جد کدی میں ساوی نوں اوس دے عیاش منچلے رویئے توں روکنا چاہیا، اوس دے نِت نویں یاراں نال پارٹیاں تے جانا تے سرِعام نشے وِچ  ٹلی ہو کے دیر رات تائیں جنے کھنے دِیاں باہاں وِچ  جھومنا ۔ جے میں کدی اپنیت  دے ناطے ساوی نوں سمجھاؤندا "دیکھ بھلیئے لوکے، توں آپنے نال نال آپنی جوان ہو رہی دھی دِیاں جڑھاں وِچ  وی تیل دے رہی ایں۔ تُوں کیوں اوس نُوں  وی کُراہے پا رہی ایں۔ اکثر ہر پارٹی وِچ  تُسیں دونوں ماواں دِھیاں ٹِپسی (شرابناں) جاندیاں ہو۔ تے اوہی تُہاڈے تماش بین خودغرض دوست دُوجے دِن سرِعام مسالے لا لا کے تُہاڈِیاں بھانت بھانت دِیاں گلاں کردے نیں۔" اگوں ساوی تِڑکے غُصے نال اُلٹا مینوں ہی ڈانٹ پھِٹکار  دیندی ، "ایہہ ساڈی بہت ماڈرن کنیڈین ہوئی سوسایٹی اے۔ توں وی گھٹیا اولڈ فیشن مین تے تیری سوچ وی تیرے وانگ گھٹِیا تے پُرانی ہے۔ میں تاں تیرے نال تاں ویاہ کروایا سی کہ توں بمبئی فِلم اِنڈسٹری دا اِک ہیرو ہیں۔ توں ایڈوانس تے رنگین مِزاج ہوویں گا۔ اِکٹھے روز رات نوں دارو پیا کراں گے تے نِت نویں ڈِسکو پارٹی تے جا کے آپنیاں راتاں رنگین تے حُسِین کریا کراں گے۔ توں تاں بالکل  ہی کِسے گُرودُوآرے دا بھائی نِکلِیا۔ مینوں تاں موجی یار ہبی (خصم) چاہیدا سی۔ توں تاں ساڈا پیو بن کے سانوں آپنی گلی سڑی بھارتی رہتل دی گل کر دا  ہیں۔ نصیحتاں تاں میں کدے آپنے سکے پیو دِیاں نہیں سُنیاں، توں کیہ چیز ہیں۔ بس توں آپنی اوقات وِچ  رہیا کر۔ سمجھے۔ میں آپنی بوس آپ ہاں۔"

 جاری ہے۔۔۔۔۔